-Autor: Guy Verhofstadt

Populistički lideri su odavno napredovali postavljajući se kao alternativa „korumpiranoj eliti“ koja se bogati na račun „naroda“. Prema populistima, samo oni mogu vratiti dostojanstvo upravljanju. Ili, kako je Donald Tramp rekao tokom predsjedničke kampanje 2016. godine: „Samo ja to mogu popraviti.“ Tramp je iskoristio sve populističke metode, od etiketiranja svoje oponentkinje „kriva Hilari“ Klinton do obećanja da će on „isušiti močvaru“. Ali, sada su prošle gotovo dvije godine od kako je Tramp došao na vlast, njegova administracija pravi skandale, a močvara je dublja i mračnija nego ikad.
Populisti rijetko ispune obećanja da će očistiti vladu, zbog jednostavnog razloga: njihov stvarni prioritet je da koriste sistem za vlastitu dobit. To je jasno u centralnoj i istočnoj Evropi, gdje regionalni mini-Trampovi predsjedavaju nad svojim močvarama korupcije.
U Poljskoj, de fakto lider vladajuće Partije zakona i pravde Jaroslav Kačinjski stalno kori korumpirane elite, a u isto vrijeme narušava demokratske institucije i na ključne pozicije stavlja svoje prijatelje. Vlada je, takođe, preuzela menadžment i distribuciju ključnih fondova za nevladine organizacije, povećavajući vjerovatnoću da će izdavanje grantova biti politički motivisano da se kazne nevladine organizacije koje kritikuju zvaničnu politiku. Upravo one nevladine organizacije koje su pomogle da se razotkrije korupcija sada bi mogle biti korumpirane.
Korupcija slabi u okolinama gdje novinari i grupe za monitoring mogu raditi bez straha i represije. Zato su desničarski populisti tako fokusirani na potkopavanje, umanjivanje i cenzurisanje slobodne štampe.
Što se njega tiče, Tramp osuđuje ozbiljno novinarstvo kao „lažne vijesti“ i za vodeće medijske kuće kaže da su „neprijatelji naroda“. Pod vlašću evropskih mini-Trampova, direktna cenzura i političko hvatanje javnih servisa postalo je imperativ. Od kako je Partija zakona i pravde došla na vlast, poljski medijski ekosistem je degradiran od „slobodnog“ do „djelimično slobodnog“ u godišnjim rangiranjima Kuće slobode, zbog „Vladine netolerancije spram nezavisnog ili kritičkog izvještavanja, pretjeranog političkog miješanja u pitanja javnih medija i restrikcija u odnosu na govor vezan za poljsku istoriju i identitet“.
Slično tome, u Mađarskoj, pod vlašću premijera Viktora Orbana, nevladine organizacije koje primaju strane finansije su stigmatizovane, primorane da slijede naporne restrikcije o izvještavanju i kategorizovane kao „strani agenti“. Ovo su mjere koje biste očekivali u Rusiji pod predsjednikom Vladimirom Putinom. Štaviše, kao u Poljskoj, neutralizovanjem mađarskog civilnog društva kreirano je plodno tlo za korupciju. Rezultat Mađarske na indeksu percepcije korupcije Transparensi Internešenela pao je sa 55. mesta 2012. na 45 2017. godine, došavši ispod država kao što su Saudijska Arabija i Malezija.
Nekada je bio šampion demokratije, a sada je Orban ogrezao u korupcijskim skandalima, koji potiču od njegovog navodnog prihvatanja različitih doprinosa od bliskog kruga sumnjivo uspješnih preduzetnika. Članovi Orbanove Vlade sada rutinski putuju privatnim avionima da prisustvuju fudbalskim utakmicama i idu na ekskluzivne lovačke pohode po Evropi, a poznato je i da prate državne oligarhe na luksuznim krstarenjima. Ugovori za javnu nabavku u prosjeku su 25 odsto iznad tržišne cijene.
Po prvi put od osnivanja, Evropski parlament nedavno je glasao da se uvedu sankcije protiv države članice Evropske unije pod Članom 7. Lisabonskog sporazuma, nakon izvještaja o obimu neliberalizma i korupcije u Mađarskoj. Populisti uporno pričaju o tome da je država pod opsadom korumpiranih elita, oni su ti koji potkopavaju reputacije svojih država. Njihova glad za moći i ličnim bogaćenjem, često rođena iz duboko usađene autoritarnosti, konzistentno remeti njihovu navodnu želju da dostave istinske reforme za opšte dobro. A što se praktičnog dijela tiče, populisti imaju grozan rezultat po pitanju nejednakosti, korupcije i kriminalnosti.
Ne iznenađuje da su mnogi od članova parlamenta koji i dalje odbijaju da podrže formalnu akciju Orbanove Vlade upravo oni koji su uključeni u skandale. Primjera radi, Evropa nacija i sloboda, parlamentarna grupa krajnje desnice, koja se sastoji od francuskog Nacionalnog skupa (ranije Nacionalni front), italijanske Lige, Slobodarske partije Austrije i holandske Slobodarske partije, navodno su primili 427.000 eura (493.000 dolara) u kompenzaciji za „nerazumne“ i „nepropisne“ troškove 2016. godine.
Ako želimo da zaustavimo plimu korupcije u Evropi, nužno je da institucije Evropske unije odgovore na kršenje osnovnih vrijednosti ovog bloka, počevši s pokušajima da se uguše nevladine organizacije i slobodna štampa. Idealno bi bilo da Europol, Agencija Evropske unije za saradnju u sprovođenju zakona, bude unaprijeđena da ima ovlašćenja slična onima od Federalnog istražnog biroa u SAD-u. To znači da bi imala ovlašćenja da pokrene istrage bilo gdje u Uniji i da zahtijeva da agencije za sprovođenje zakona na nacionalnom nivou sarađuju s njenim naporima.
Umjesto štićenja populističkih vlada koje omogućavaju korupciju i, u nekim slučajevima, pljačkaju fondove Evropske unije, EU bi trebalo da koristi mehanizme dostupne po njenim sporazumima da osigura da sve vlade država članica budu pozvane na odgovornost. Odbrana evropskih vrijednosti ne zahtijeva ništa manje od toga.
(Al Jazeera)